دست‌کاری عکس ساده‌ترین راه برای انتشار اخبار جعلی است و تشخیص عکس جعلی در آن نیز نسبتاً ساده است. به‌طورکلی دو روش متداول برای جعل عکس وجود دارد. اولین گزینه ویرایش آن توسط برنامه‌های مخصوص مانند Adobe Photoshop است و اما دومین راه، قالب‌کردن عکس‌های واقعی به‌عنوان عکس‌های مربوط به زمان یا مکان دیگری است.
در هر دو حالت، ابزارهایی برای افشای جعلی بودن آنها وجود دارد. برای این منظور کافی است بفهمید که آن عکس کی و کجا گرفته شده و آیا توسط برنامه‌ای پردازش شده است یا خیر.
1.تشخیص عکس جعلی در عکس ویرایش شده
در اینجا یک نمونهٔ ساده برای تشخیص عکس جعلی آورده‌ایم که با ویرایش در فتوشاپ ساخته شده است:
این تصویر، اسکرین‌شات گرفته شده از صفحهٔ یکی از گروه طرفدار روسیه در شبکهٔ اجتماعی آنها است. تصویر این کودک تازه‌متولدشده که ظاهراً یک صلیب شکسته بر روی بازوی خود دارد، در سال 2015 به طور گسترده‌ای پخش شد و در بالای آن نوشته است: “شوک! پرسنل یکی از بیمارستان‌ها در دنیپروپتروفسک متوجه شدند که مادر این کودک، پناهنده‌ای از دنباس و همسر یک مرد شبه‌نظامی است؛ بنابراین تصمیم گرفتند برشی به شکل سواستیکا روی بازوی کودک ایجاد کنند. هنوز بعد سه ماه جای زخم آن دیده می‌شود.”
اما این عکس تقلبی است! نسخه اصلی آن را می‌توان به‌راحتی در اینترنت پیدا کرد که کودک هیچ زخمی ندارد.
ساده‌ترین راه برای بررسی عکس، استفاده از جستجوی معکوس عکس در گوگل (Google Images reverse search) است. این سرویس دارای عملکردهای مفید زیادی مانند پیداکردن تصاویر مشابه یک تصویر یا سایزهای دیگر آن است. با ماوس خود فایل تصویر را گرفته، سپس آن را بکشید و در نوار جستجوی Google Images رها کنید یا اینکه آدرس تصویر را کپی و سپس در نوار جست‌وجو جای‌گذاری کنید. از منوی ابزارها می‌توانید گزینهٔ “تصاویر مشابه (Visually similar)” یا “سایزهای دیگر (More sizes)” را انتخاب کنید.
استفاده از گزینهٔ “More sizes” ما را به مقاله‌ای در سال 2008 هدایت می‌کند. شاید عکس اصلی را نمایش ندهد، اما ثابت می‌کند که این عکس نمی‌توانسته در سال ۲۰۱۵ گرفته شده باشد، هرچند تصویر پیدا شده حاوی علامت صلیب شکسته نبود.
بیایید به یک عکس جعلی پیچیده‌تر نگاه کنیم. این عکس جعلی، یک سرباز اوکراینی را در حال بوسیدن پرچم آمریکا نشان می‌دهد. این عکس قبل از روز پرچم ملی اوکراین در سال 2015 منتشر شد و برای اولین‌بار در یک وب‌سایت تجزیه‌طلب با مقاله‌ای تحت عنوان روز برده ظاهر شد.
شما طی چند مرحله می‌توانید آن را رد کنید. ابتدا، هرگونه اطلاعات اضافی را از عکس جدا کنید: عنوان‌ها، قاب و غیره، زیرا می‌تواند بر نتایج جستجو تأثیر بگذارد. در این حالت می‌توانید با استفاده از ابزار رایگان Jetscreenshot (نسخه مک) کلمه Demotivators، واتر مارک گوشه سمت راست پایین تصویر برش دهید.
در مرحله دوم، سعی کنید با استفاده از هر ابزاری مانند LunaPic این عکس را حالت آینه‌ای معکوس کنید و نتیجه را ذخیره کنید. سپس، آن را با استفاده از Google Images یا هر ابزار جستجوی عکس معکوس دیگر بررسی کنید. به‌این‌ترتیب می‌توانید متوجه شوید که آیا این یک تصویر واقعی است یا ویرایش شده. حتی می‌توانید تاریخ، مکان و دلیل واقعی انتشار آن را بیابید.
بنابراین، این عکس در واقع در سال 2010 در تاجیکستان گرفته شده است و سربازی که پرچم را می‌بوسد، یک مأمور گمرک تاجیکستان است. پرچم اوکراین روی آستین او بعداً با استفاده از یک برنامه ویرایش عکس اضافه شده و عکس با استفاده از یک افکت آینه‌ای به‌صورت افقی معکوس شده.
گاهی اوقات جستجوی گوگل برای یافتن منبع یک تصویر کافی نیست. در این حالت TinEye، یکی دیگر از ابزارهای جستجوی معکوس را امتحان کنید.
تفاوت اصلی بین TinEye و Google این است که TinEye کپی‌های یکسان یا ویرایش شده تصاویر را تشخیص می‌دهد. به‌این‌ترتیب، می‌توانید نسخه‌های برش خورده یا دست‌کاری شده همان عکس را پیدا کنید. علاوه بر این، سایت‌هایی که عکس‌ها در آن قرار می‌گیرند، می‌توانند اطلاعات تکمیلی را در مورد محتوای عکس ارائه دهند.
این عکس ده‌ها هزار بار در توییتر، باز توییت و لایک شده است و پوتین را طوری به تصویر می‌کشد که توسط رهبران جهان احاطه شده و انگار روی حرف‌های او متمرکز شده‌اند. اما این تصویر نیز جعلی است.
می‌توانید نسخه اصلی را با استفاده از TinEye پیدا کنید. آدرس تصویر را در نوار جستجو وارد کنید یا تصویر را از هارددیسک خود بکشید و در آن رها کنید. می‌توانید از گزینه “بزرگ‌ترین تصویر (Biggest Image)” برای یافتن تصویر اولیه استفاده کنید، زیرا هر بار ویرایش اندازهٔ عکس را کاهش می‌دهد و بر کیفیت آن تأثیر می‌گذارد.
می‌بینیم که عکس از یک وب‌سایت ترکیه‌ای گرفته شده است.
و اما برای بررسی عمیق‌تر عکس، می‌توانید از برنامه‌هایی استفاده کنید که ویرایشی بودن عکس را تجزیه‌وتحلیل می‌کنند. یکی از بهترین این برنامه‌ها FotoForensics است. در 12 ژانویه 2015، برنامه خبری شبانه گزارش داد که حزب سیاسی اوکراینی Svoboda یک اسکناس 1000 گریونی جدید را پیشنهاد کرده است که هیتلر را نشان می‌دهد.
این یک دروغ است. ظاهراً منبع این خبر یک عکس را با فوتوشاپ دست‌کاری کرده و سپس آن را در سایت pikabu.ru تحت برچسب شوخی و جوک به اشتراک گذاشته.
طرح اصلی اسکناس، پانتلیمون کولیش نویسنده اوکراینی را به تصویر می‌کشد.
تجزیه‌وتحلیل دقیق با FotoForensics نشان می‌دهد که بخشی از تصویر اصلی پاک شده، و سپس تصویر هیتلر و نام آن اضافه شده.
FotoForensics وب‌سایتی است که از “تجزیه‌وتحلیل سطح خطا” (ELA) برای یافتن بخش‌هایی از یک تصویر که پس از ویرایش به آن اضافه شده است استفاده می‌کند. این برنامه پس از پردازش یک عکس، تصویری را با قسمت‌های ویرایش شده تولید می‌کند.
علاوه بر این، این برنامه همچنین داده‌های EXIF (فراداده) را برای هر عکس ارائه می‌دهد. هر فایل تصویری حاوی طیف وسیعی از اطلاعات اضافی است که در یک فایل گرافیکی کدگذاری می‌شوند. اطلاعاتی که می‌توانید در فراداده پیدا کنید:
- تاریخ و زمان نسخه اصلی
- اطلاعات مربوط به موقعیت جغرافیایی
- مدل دوربین و تنظیمات آن (زمان نوردهی، مقدار دیافراگم و غیره)
- حق چاپ
به‌عنوان‌مثال، محققان در Bellingcat از این اطلاعات برای تأیید عکس‌های مربوط به سقوط MH17 پرواز مالزی استفاده کردند. در ساعت 4:20 بعدازظهر به‌وقت محلی در 17 جولای 2014، طی سقوطی تمام 298 مسافر و خدمهٔ آن کشته شدند. تقریباً سه ساعت بعدازاین ماجرا، عکس زیر در توییتر منتشر شد:
توییت @WowihaY توضیح می‌دهد که چگونه یک شاهد، عکسی را برای او فرستاده که رد پرتاب موشک از جنوب شرقی شهر تورز در سرزمین اشغالی شرق اوکراین را نشان می‌دهد. فراداده‌های عکس نشان می‌دهد که طبق ساعت داخلی دوربین، این عکس در ساعت 4:25 بعدازظهر (پنج دقیقه پس از حادثه) گرفته شده است. بااین‌حال، این روش صددرصد تضمینی نیست؛ زیرا بسیاری از فراداده‌های موردنیاز برای احراز هویت، هنگام دانلود آن از اینترنت ناپدید می‌شوند.
گاه نتایج حاوی فراداده‌های عکس اصلی نیستند؛ زیرا ممکن است تصویر، اسکرین‌شاتی از تصویر اصلی باشد. این وضعیت زمانی که عکسی در شبکه‌های اجتماعی قرار می‌گیرد، بیشتر صدق می‌کند. با وجود تمام این احتمالات، گاهی اوقات فراداده اطلاعات مفیدی را برای تحقیقات به شما ارائه می‌کند.
2. نمایش عکس‌های واقعی، تحت عنوان یک زمان یا مکان دیگر
این گزینه می‌تواند وقایع اصلی را به شکلی تحریف شده ارائه کند. به‌عنوان‌مثال، عکسی که در سال 2014 در اسرائیل گرفته شده است اخیراً به‌عنوان عکسی که در شرق اوکراین در سال 2015 گرفته شده است، منتشر شده.
این جعلی اولین‌بار توسط روزنامه‌نگار اسرائیلی و یک متخصص اوکراینی کشف شد. می‌توانید از هر جستجوی معکوس برای تشخیص عکس جعلی استفاده کنید، فقط فراموش نکنید که قبل از هر کاری تمام عناصر اضافه شده؛ مانند عنوان را حذف کنید. گزینهٔ “قدیمی‌ترین (Oldest)” در TinEye در اینجا بسیار مفید است. حداقل دو نتیجه مربوط به اسرائیل وجود دارد که تاریخ آن یک سال قبل از ادعای این عکس است. البته همیشه نمی‌توانید منبع عکس را از این طریق پیدا کنید. اما می‌توانید سرنخی برای تحقیقات بعدی خود پیدا کنید.
درهرصورت اگر تصویر مشکوکی در رسانه‌های اجتماعی ظاهر شد، می‌توانید از ابزارهای جستجوی جاسازی شده TinEye استفاده کنید.
به‌عنوان‌مثال، در جریان سفر جو بایدن، معاون رئیس‌جمهور سابق آمریکا به کیف، عکسی از مردمی که در بیرون ساختمان کابینه وزیران اوکراین زانو زده‌اند در شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌های طرفدار روسیه منتشر شد. در تیتر این عکس ادعا شده بود که اینها ساکنان کیف بودند که با اشاره به نخست‌وزیر اوکراین در آن زمان، از بایدن درخواست می‌کردند تا آنها را از دست یاتسنیوک نجات دهد. این عکس برای اولین‌بار در 6 دسامبر 2015 ظاهر شد.
StopFake با استفاده از TinEye دریافت که عکس اصلی با هشتگ #Euromaidan در 18 ژانویه 2015 در توییتر پست شده است. برای کشف زمینه (موضوع و محتوا)، می‌توانید از ابزار جستجوی توییتر استفاده کنید. “فیلترهای جستجو (Search Filters)” و سپس “جستجوی پیشرفته (Advanced Search)” را انتخاب کنید.
سپس می‌توانید هر اطلاعاتی را وارد کنید، از جمله هشتگ مربوطه یا تاریخ، 18 ژانویه 2015.
اولین نتیجه جستجو، توییت اصلی را به همراه عکس اولیه نشان می‌دهد. این عکس در 18 ژانویه 2015 در خیابان هروشفسکی کیف گرفته شد، زمانی که هزاران نفر برای ادای احترام به اولین قربانیان درگیری‌ها در تظاهرات “Euromaidan” در سال 2013 گرد هم آمدند.
ابزارهای مختلفی در کنار TinEye و Google Images وجود دارد، از جمله Baidu (که برای محتوای چینی بهتر عمل می‌کند)، Yandex و یا ابزارهای جستجوی فراداده مانند FotoForensics.
اگر اغلب می‌خواهید از این ابزارها برای تشخیص عکس جعلی استفاده کنید، ImgOps را امتحان کنید که حاوی تمام ابزارهای ذکر شده در بالا است و می‌توان ابزار خود را نیز اضافه کرد. Imageraider.com نیز یک گزینهٔ دیگر و مشابه TinEye است؛ اما با کمی تفاوت، به‌عنوان‌مثال قابلیت تجزیه‌وتحلیل چندین عکس در یک زمان و حذف برخی از وب‌سایت‌ها از نتایج جستجو را دارد.
خلاصه
- به تصاویر با بیشترین وضوح و اندازه توجه کنید؛ زیرا کیفیت عکس‌ها با هر ویرایش جدید کاهش می‌یابد، بنابراین عکس یافته شده با بیشترین سایز و یا بهترین وضوح، کمترین ویرایش را دارد. این یک راه برای تشخیص عکس جعلی از میان چندین عکس است.
- به تاریخ انتشار آنها توجه کنید. تصویر دارای قدیمی‌ترین تاریخ به تصویر اصلی نزدیک‌تر است.
- کپشن عکس‌ها را بخوانید. دو تصویر یکسان می‌توانند توصیف‌های متفاوتی داشته باشند.
- عکس‌های جعلی فقط برش یا ویرایش نمی‌شوند، بلکه می‌توانند آینه‌ای معکوس شوند.
- می‌توانید وب‌سایت، شبکه اجتماعی یا دامنه خاصی را جستجو کنید.
منبع: (jetscreenshot.com)
